In ons leven worden we constant geconfronteerd met verschillende micro-organismes. Wat zijn deze beestjes nu eigenlijk en moeten we er schrik van hebben? Onder micro-organismes wordt voornamelijk de bacteriën, virussen en schimmels verstaan. In deze blog focussen we ons op de bacteriën. Zij vertegenwoordigen de grootste en meest gekende groep van micro-organismes. Toch is er nog veel onduidelijkheid over wat dit nu precies zijn. We leggen het je graag uit!

Wat is een bacterie ?

Bacteriën zijn levende organismes. Opmerkelijk is dat ze maar uit één cel waardoor ze dus niet met het blote oog te zien zijn. Daarom worden ze geklasseerd onder de micro-organismes. Ondanks dat ze maar uit één cel bestaan, bezitten ze toch het vermogen om voedingsstoffen op te nemen, te verteren en te ademen waardoor ze in staat zijn om te groeien, te overleven en zich voort te planten. De reproductie gebeurt door zich in twee te delen. Uit één moederbacterie ontstaan dus 2 dochterbacteriën. Wist je dat de meeste bacteriën zich in gunstige omstandigheden elke 20 minuten kunnen delen? Zo zijn ze in staat om op relatief korte tijd een plek te koloniseren van slechts enkele bacteriën tot ettelijke honderdduizenden. Als de bacteriën op één plaats blijven dan wordt zo een kolonie
zichtbaar voor het blote oog. Een gekend voorbeeld hiervan zijn de puntjes op bedorven eten.

Moeten we oppassen voor bacteriën ?

Bacteriën kunnen letterlijk overal voorkomen op de wereld. Het overgrote deel is zelfs, direct of indirect, nuttig
voor de mens. Zo spelen vele bacteriën een grote rol in de ecologie en het onderhouden van onze levensomgeving. Zonder deze micro-organismes zou de mens waarschijnlijk zelfs niet overleven. Onze darmen zitten vol met bacteriën, de zogenaamde darmflora, die ons helpen om voedsel mee te verteren. Waar denk je dat scheetjes vandaan komen? Dit is eigenlijk het uitademen van bacteriën. Je mag de schuld dus op iemand anders steken. Verder zijn er bacteriën die ons oppervlaktewater mee helpen zuiveren. Sommige bacteriën hebben zelfs een commerciële waarde. Zo worden ze onder andere gebruikt bij het bereiden van voedsel. Het bekendste voorbeeld is de fermentatie van melk door de lactobacillus bij de aanmaak van kaas en yoghurt. Tegenwoordig gaat men zelfs in de natuur specifiek op zoek naar nieuwe bacteriën die ons zouden kunnen helpen bij klimaat- en natuurproblemen. Zo heeft men bacteriën gevonden die olie en zelfs plastic kunnen opruimen.

Naast de vermelde darmflora vinden we permanent bacteriën terug in en op ons lichaam.

Enkele voorbeelden waar we deze terugvinden:

• de huid
• de mond
• slijmvliezen
• de bovenste luchtwegen
• de uitwendige geslachtsorganen en de vagina

Zij worden de commensale bacteriën genoemd. Deze commensalen zijn daar aanwezig maar leveren ons in eerste instantie geen echt voor- of nadeel op.

Helaas worden we af en toe wel eens ziek door een bacteriële infectie. Dit kan gebeuren door bijvoorbeeld een kleine snijwonde in onze vinger waarbij een doorgaans onschuldige commensale bacterie toevallig in ons lichaam terechtkomt die daar eigenlijk niet moet zijn. Een ontstoken wonde kan dan het gevolg. Dit wordt dan een opportunistische commensale infectie genoemd. Met andere woorden: een normale bacterie maar op de verkeerde plaats op het verkeerde moment.

Naast deze opportunistische commensale infecties zijn er gevaarlijkere,
ziekmakende bacteriën waarbij we moeten vermijden om er mee in contact te komen.

Voorbeelden zijn:

• Salmonella (na het eten van een besmette etenswaren)
• tetanus (bij een snijwonde met een verroest mes)
• de legionellabacterie (bij niet goed onderhouden sanitaire warmwater installaties).
  

Wat kunnen we doen na infectie van een bacterie ?

Gelukkig is er in de eerste plaats ons eigen afweermechanisme, beter bekend als het immuunsysteem, die de bacterie zal proberen te verslaan. Het afweersysteem kan soms uit nature de bacterie de baas, maar soms kan vaccinatie het immuunsysteem al voorprogrammeren om de bacterie sneller te herkennen waardoor een infectie kan voorkomen worden of sneller kan genezen (op voorwaarde natuurlijk dat er een vaccin voorhanden is tegen de welbepaalde bacterie). Als dit niet lukt en men ziek blijft, dan zal een arts een antibioticum voorschrijven. Een antibioticum
is een geneesmiddel dat in staat is om een bacterie te doden of de groei ervan te verhinderen. Zo kan ons lichaam dan met de nodige hulp genezen van de infectie.

Heb je vragen over bacteriën, vaccinatie of het gebruik van antibiotica, vraag dan raad aan je huisapotheker of huisarts ?