Iedereen heeft wel eens last van een dipje. Dat is normaal en helemaal niets om je zorgen over te maken. Maar heb jij het gevoel dat je vaak moe of lusteloos bent? Heb je plots last van concentratieproblemen? Misschien heb je wel een tekort aan vitamine B12. We leggen je uit waarom deze vitamine belangrijk is, wat de symptomen zijn van een tekort en wat je eraan kunt doen.

Waarom heb je vitamine B12 nodig?

‘Vitamientjes zijn gezond, veel groentjes eten!’ Vitamines zijn ook gewoon echt essentieel om je lichaam goed te laten functioneren en te beschermen tegen allerlei ziektes en aandoeningen. Zo ook vitamine B12, of ook wel cobalamine genoemd. Deze vitamine heb je nodig voor een aantal levensnoodzakelijke lichaamsfuncties:

• De aanmaak van rode bloedcellen, die zuurstof van je longen via het bloed verspreiden over je hele lichaam zodat je organen goed kunnen functioneren.
  
• Het goed functioneren van je zenuwen en je geheugen.
• Het maken van DNA, wat in elke cel van je lichaam zit en alle erfelijke informatie bevat.
  
• Het ondersteunen van je weerstand.
  

Waarin zit vitamine B12?

Vitamine B12 kun je uit heel wat voedingsmiddelen halen. Je vindt het bijvoorbeeld in de volgende zaken:

• Verschillende soorten vlees en vis
• Melk
• Boter
• Kwark en yoghurt
• Kaas
  
• Eieren
  
  
  

Je merkt al snel dat dit een lijst met voedingsmiddelen is die niet voorkomen in een veganistisch dieet. Vitamine B12 komt dan ook enkel voor in dierlijke voeding en is niet terug te vinden in planten. Het zijn dan ook vaker mensen met een vegan levensstijl die een tekort hebben aan vitamine B12.

Vitamine B12 wordt in het laatste deel van je dunne darm opgenomen. Het wordt het beste opgenomen als het gecombineerd wordt met een stof die ‘intrinsic factor’ heet. Dat zit in maagsap en wordt geproduceerd door maagslijmvlies. Als je wel voldoende B12 binnenkrijgt, maar je dus problemen hebt met je maagslijmvlies, heb je vaak niet voldoende intrinsic factor om de vitamine B12 op te nemen.

Een tekort aan vitamine B12: en nu?

Oorzaak

Vitamine B12 tekort komt niet heel veel voor. Ongeveer 7 op de 100 mensen heeft er last van. Gelukkig maar, want het kan heel wat vervelende klachten veroorzaken. Maar hoe krijgt iemand nu zo’n tekort?

(Voornamelijk) plantaardig dieet

Een van de voornaamste oorzaken heeft te maken met je dieet. Als je te weinig voeding binnenkrijgt met vitamine B12 kun je het ook niet voldoende opnemen. Vaak is dit het geval wanneer je plantaardig eet en daarnaast geen extra vitamine B12 supplementen slikt. Ook wanneer je vegetarisch bent, maar niet voldoende melkproducten of eieren eet, kan je hier sneller last van krijgen.

Overmatig alcoholgebruik

Als je dagelijks veel alcohol drinkt en daarnaast niet voldoende eet, heb je ook meer kans op een tekort aan vitamine B12 omdat je maag en darmen het minder goed kunnen opnemen.

Chronische ontsteking van het maagslijmvlies of verminderde maagzuurproductie

Door een chronische ontsteking maakt je maag veel minder maagzuur aan, en dat is nodig voor de opname van vitamine B12 in je darmkanaal. Het maagslijmvlies aan de binnenkant van je maag is dan ook veel dunner waardoor er minder intrinsic factor wordt geproduceerd. Ook die stof is noodzakelijk voor een goede opname van vitamine B12. Veel ouderen hebben ook last van minder maagzuur waardoor deze doelgroep er ook vaker last van heeft.

Darmziekten

Sommige darmziekten, zoals de ziekte van Crohn of Coeliakie, verminderen de werking van je darmen, waardoor bepaalde vitamines niet meer voldoende worden opgenomen. Ook een bacteriële overgroei in de dunne darm of een operatie in het laatste deel van de dunne darm kan dit veroorzaken.

Langdurig gebruik van bepaalde medicijnen

Sommige medicijnen, zoals bepaalde maagtabletten en metformine (een middel tegen diabetes mellitus), zorgen ervoor dat vitamine B12 niet meer voldoende wordt opgenomen.

Gebruik van lachgas

Lachgas heeft een direct effect op de werking van vitamine B12. Ook al krijg je het dus voldoende binnen, door veel en vaak lachgas te gebruiken werkt de vitamine niet meer, waardoor je dus ook last kunt krijgen van de symptomen.

Symptomen

Een tekort aan vitamine B12 kan heel wat klachten met zich meebrengen. Vaak zijn dit echter ‘algemene’ klachten of kwaaltjes die ook aan andere oorzaken gelinkt kunnen worden. Daarom denk je vaak niet altijd aan een vitaminetekort. Eet je veganistisch of vegetarisch? Ben je ouder dan 60? Dan is de kans groter dan je een tekort hebt.

We geven je een overzicht van een aantal veel voorkomende klachten. Heb jij meerdere van deze symptomen? Dan is het waarschijnlijk verstandig om jezelf eens te laten testen.

• Bleke huidskleur
• Gevoel van moeheid, weinig energie
• Futloosheid
• Licht in het hoofd
• Gebrek aan eetlust
• Hartkloppingen
• Overmatig transpireren
• Oorsuizen en/of hoofdpijn
• Duizeligheid
• Snel kortademig worden bij inspanning
  
  

In sommige gevallen kan een vitamine B12 tekort ook leiden tot

• Pijnlijke, branderige tong
• Gewichtsverlies
• Diarree
  
  

Loop je voor een langere periode rond met een tekort zonder behandeling? Dan wordt je zenuwstelsel op den duur aangetast. Dit kan gepaard gaan met een paar ernstigere klachten:

• Tintelingen en/of een dof gevoel in je handen en voeten
• Zwaar gevoel in je benen
  
• Moeilijkheden met lopen
  
• Onhandig worden, vaker struikelen
• Coördinatieproblemen
  
• Psychische stoornissen

Diagnose

Eens je naar de huisarts bent gestapt met je klachten én jullie een tekort aan vitamine B12 als mogelijke oorzaak zien, is het vaststellen van een tekort via een eenvoudig bloedonderzoek snel gebeurd.

Meestal krijg je zo’n onderzoek als je ook:

• bloedarmoede hebt;
• zenuwklachten hebt;
• veganistisch of vegetarisch eet;
• een verleden hebt met maag- of darmziekten;
• bepaalde medicijnen gebruikt.
  
  
  

Dat betekent natuurlijk nog niet dat de echte oorzaak bekend is. Daarvoor is vaak bijkomend bloedonderzoek en/of een kijkonderzoek in je maag nodig.

Behandeling

Tekort en oorzaak vastgesteld? Afhankelijk van de ernst en de oorzaak zijn er een aantal mogelijkheden. De behandeling is echter voor iedereen verschillend.

Voldoende intrinsic factor: supplementen

Maakt je maagslijmvlies voldoende intrinsic factor aan? Dan zou je lichaam normaal gezien ook voldoende B12 moeten kunnen opnemen. Vaak is het dan voldoende om supplementen te nemen. Dat zal vaak het geval zijn wanneer je een (grotendeels) plantaardig dieet volgt. Je huisarts kan dan bijvoorbeeld een proefbehandeling aanraden met vitamine B12 supplementen.

Heb je na drie maanden nog steeds klachten? Dan wordt er een andere methode geprobeerd of gaat men op zoek naar een andere oorzaak. Zijn je klachten na drie maanden verdwenen? Dan kun je best nog een paar maanden doorgaan en je dieet eventueel aanpassen zodat je, wanneer je stopt, wel voldoende B12 binnenkrijgt.

Te weinig intrinsic factor: injecties

Heb je te weinig productie van deze stof door je maagslijmvlies? Heb je ernstige klachten of heb je echt een sterk verlaagd vitamine B12 gehalte? Dan moet vitamine B12 meestal ook met een injectie worden toegediend. Vaak moet dat levenslang gebeuren. Soms is een supplement slikken voldoende, al is dat dan wel in heel hoge dosissen.

Medicijnen als oorzaak?
Komt je tekort door bepaalde medicijnen? Dan is het verstandig om eventueel die medicijnen aan te passen, als dat mogelijk is.

Darmziekte/operatie als oorzaak?

Wanneer je lichaam niet voldoende vitamine B12 kan opnemen door een darmoperatie, is het nodig om met injecties te werken. Daarnaast is het belangrijk om, bij darmziekte, die ziekte goed te behandelen.

Heb jij last van de beschreven klachten en denk je dat je tot een risicogroep behoort? Het is mogelijk dat je een tekort hebt aan vitamine B12, maar je klachten kunnen ook gerelateerd zijn aan andere aandoeningen. Blijf er dus zeker niet mee rondlopen en laat je adviseren door je arts of apotheker.